Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 listopada 2023 roku

Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Anna Zawiślak

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 2 listopada 2023 roku w L.

sprawy z powództwa G. T.

przeciwko Prokuraturze Rejonowej L.-P. w L.

o odszkodowanie

I.  zasądza od Prokuratury Rejonowej L.-P. w L. na rzecz G. T. 40.086,33 zł (czterdzieści tysięcy osiemdziesiąt sześć 33/100 złotych), z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 31 stycznia 2023 roku do dnia zapłaty;

II.  zasądza od Prokuratury Rejonowej L.-P. w L. na rzecz G. T. 2.700 zł (dwa tysiące siedemset złotych), tytułem zwrotu kosztów procesu;

III.  przejmuje na rachunek Skarbu Państwa brakującą opłatę sądową od pozwu, od uiszczenia której powód był zwolniony z mocy ustawy;

IV.  wyrokowi w pkt I nadaje rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 13.362,11 zł (trzynaście tysięcy trzysta sześćdziesiąt dwa 11/100 złotych).

VII P 25/23

UZASADNIENIE

W pozwie z 19 stycznia 2023 roku G. T. wniósł o zasądzenie od Prokuratury Rejonowej L. – P. w L. 40.086,33 zł, tytułem odszkodowania, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm prawem przepisanych.

Jak wynika z uzasadnienia pozwu, powód od 25 czerwca 2019 roku był, jako prokurator Prokuratury Rejonowej delegowany do Prokuratury Okręgowej w (...), a od 18 czerwca 2020 roku delegacja ta była na czas nieokreślony. Pismem z 28 czerwca 2021 roku został odwołany z delegowania do wykonywania czynności służbowych w Prokuraturze Okręgowej w L.z dniem 1 lipca 2021 roku na podstawie
art. 106 § 2 ustawy Prawo o prokuraturze. W piśmie tym nie zawarto uprzedzenia o zamiarze odwołania ani pouczenia o możliwości odwołania się oraz terminu, w którym ta czynność winna być dokonana. Jednocześnie G. T. wystąpił z wnioskiem o przywrócenie terminu do wniesienia pozwu, argumentując że decyzja odwołująca go z delegacji nie zawierała w tym zakresie żadnego pouczenia, zaś dopiero rozmowa z prokurator D. B. – F., która znalazła się w identycznej sytuacji, uświadomiła mu możliwość zaskarżenia spornej decyzji (k. 2-6).

W złożonej odpowiedzi na pozew z 13 lutego 2023 roku pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko pozwana na wstępie podniosła, że złożenie wniosku o przywrócenie terminu do złożenia pozwu, jak i złożony pozew nastąpiło z przekroczeniem terminu z art. 264 § 2 kp i brak jest podstaw do jego przywrócenia. Zdaniem pozwanej, powód jako profesjonalista – wieloletni prokurator wybiórczo podchodzi do znajomości przepisów i oceny sytuacji prawnej. Nie wykazał przy tym, by jakiekolwiek wyjątkowe okoliczności uniemożliwiły mu złożenie pozwu w terminie. Samo odwołanie się do rozmowy z innym prokuratorem było niewystarczające. Powód nie wykazał, by w tym ponad półtorarocznym okresie był w chorobie lub innej nadzwyczajnej sytuacji, wyłączającej możliwość złożenia pozwu, ponadto nie skorzystał też z możliwości skonsultowania swojej sytuacji u innych profesjonalistów zajmujących się sprawami z zakresu prawa pracy. Jednocześnie, jak podkreśliła strona pozwana, odwołanie z delegowania nie jest wypowiedzeniem warunków pracy i płacy w rozumieniu
art. 42 kp i stanowi niezależną, odrębną instytucję uregulowaną w przepisach ustawy z dnia 28 stycznia 2016 roku – Prawo o prokuraturze. Przepisy tej ustawy nie posługują się pojęciem „wypowiedzenia” dla instytucji odwołania prokuratora z delegowania, a pojęciem uprzedzenia, określoną w art. 107 ustawy dla sytuacji ściśle tam określonych. Ustawodawca nie przewidział natomiast uprzedzenia dla sytuacji określonej
w art. 106 § 2 Prawa o prokuraturze. Oznacza to, że w przypadku odwołania prokuratora z delegowania w oparciu o przepis art. 106 § 2 ustawy – jak ma to miejsce w przypadku powoda – ustawodawca zrezygnował z uprzedzenia celowo, mając na uwadze charakter delegowania i pracy prokuratora, do której został powołany (k. 27-32).

Tak ustalone stanowiska strony podtrzymywały aż do zamknięcia rozprawy.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

G. T. 5 maja 2008 roku został powołany na stanowisko asesora, zaś z dniem 22 czerwca 2011 roku na stanowisko prokuratora Prokuratury Rejonowej wP.. Od 2 stycznia 2018 roku pełnił swoje obowiązki w Prokuraturze Rejonowej L. – P. w L. (por. akta osobowe powoda część B – k. 113, k. 195, k. 295).

Od 7 lipca 2019 roku G. T. został delegowany przez Prokuratora Okręgowego w L. do wykonywania czynności służbowych w Prokuraturze Okręgowej w L. (k. 9), delegacja ta została następnie przedłużona na okres od 7 stycznia do 6 lipca 2020 roku (k. 10). Pismem z 18 czerwca 2020 roku, za jego zgodą, powód został delegowany do wykonywania czynności służbowych w Prokuraturze Okręgowej w L. na czas nieokreślony, na podstawie art. 106 § 2 ustawy Prawo o prokuraturze (k. 12).

Decyzją Zastępcy Prokuratora Generalnego z 28 czerwca 2021 roku, na podstawie
art. 106 § 2 ustawy Prawo o prokuraturze, z dniem 1 lipca 2021 roku powód został odwołany z delegowania do wykonywania czynności służbowych w Prokuraturze Okręgowej w L.(k. 13).

W piśmie tym nie zamieszczono uprzedzenia o zamiarze odwołania, ani pouczenia o możliwości odwołania się od decyzji oraz terminu, w którym ta czynność winna być dokonana. Również w formie ustnej powód nie otrzymał jakiejkolwiek informacji o przysługującym mu ewentualnym odwołaniu. Po odwołaniu z delegacji powód z nikim się nie konsultował i uznał, że była to decyzja przełożonego, od której nie przysługiwało mu odwołanie. O możliwości złożenia odwołania od decyzji z 28 czerwca 2021 roku G. T. dowiedział się w dniu 13 stycznia 2023 roku, po zapadnięciu wyroku w tożsamej sprawie prokurator D. B. – F. (zeznania powoda k. 47v, oświadczenie D. B. – F. k. 16).

Średnie miesięczne wynagrodzenie powoda, liczone jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, wynosiło 13.362,11 zł (zaświadczenie k. 24).

Podany stan faktyczny nie był sporny między stronami, poza okolicznościami związanymi z uchybieniem terminu do wniesienia niniejszego powództwa – wynikał wprost z akt niniejszej sprawy i dołączonych do nich dokumentów oraz akt osobowych powoda, a także zeznań G. T. (k. 47v), które Sąd w całości obdarzył wiarą jako zgodne z pozostałym, wiarygodnym materiałem dowodowym.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Przedmiotem rozpoznania niniejszej sprawy była kwestia zasadności zgłoszonego przez powoda roszczenia o odszkodowanie w związku z dokonaniem odwołania prokuratora z delegacji bez poszanowania instytucji uprzedzenia.

W pierwszej przy tym kolejności koniecznym było ustalenie czy powód uchybił terminowi złożenia odwołania od spornej decyzji z 28 czerwca 2021 roku, a jeśli tak czy zasadne jest przywrócenie terminu do wniesienia pozwu o odszkodowanie i merytoryczne rozpoznanie sprawy.

Stosowanie do treści art. 264 § 2 kp żądanie przywrócenia do pracy lub odszkodowania wnosi się do sądu pracy w ciągu 21 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia lub od dnia wygaśnięcia umowy o pracę. Zgodnie ze stanowiskiem doktryny, choć literalna wykładnia tegoż przepisu może co prawda prowadzić do wniosku, że dotyczy on wyłącznie wadliwego rozwiązania umów o pracę, to niemniej jednak ma zastosowanie także do innych podstaw nawiązania stosunku pracy, w tym powołania.

Z kolei z dyspozycji art. 265 kp wynika, że jeżeli pracownik nie dokonał bez swojej winy w terminie czynności, o której mowa w art. 264 kp, sąd pracy na jego wniosek postanowi o przywróceniu uchybionego terminu.

Równocześnie powyższe terminy mają charakter materialny, a nie procesowy, dlatego jedyną podstawą prawną ich przywrócenia jest art. 265 kp.

Zgodnie z art. 265 § 2 kp powód powinien uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające przywrócenie terminu. Podstawą przywrócenia terminu jest brak winy co do przekroczenia terminu na wniesienie powództwa. Choć przepis ten nie przesądza, o jaki typ winy chodzi, to przyjmuje się, że w grę wchodzi zarówno wina umyślna, jak i nieumyślna, w tym zarówno niedbalstwo, jak i najlżejsza postać winy, jaką jest lekkomyślność.

Brak winy pracownika należy ustalać uwzględniając zarówno obiektywny miernik staranności, jaki może być wymagany od osoby, która należycie dba o swoje interesy, jak i uwzględniając elementy subiektywnej oceny stanu rzeczy dokonywanej przez pracownika, mając na uwadze jego wykształcenie, cechy osobiste i doświadczenie życiowe (por. wyr. SN z 10 stycznia 2002 r., I PKN 798/00, wyr. SN z 13 maja 1994 r.,
I PRN 21/94).

W orzecznictwie przy tym uznaje się za okoliczność wyłączającą winę w uchybieniu terminu m.in. brak pouczenia o terminie odwołania się do sądu, np. od rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.

W przypadku braku pouczenia pracownika o przysługujących mu środkach odwoławczych od rozwiązania stosunku pracy, wskazany w art. 265 § 2 kp termin do złożenia wniosku o przywrócenie uchybionego terminu z art. 264 kp, należy liczyć od dnia uzyskania przez zainteresowanego fachowej informacji prawnej na temat możliwości wystąpienia na drogę sądową ze stosownymi roszczeniami (por. wyrok SN z 12 stycznia 1998 r., sygn. akt I PKN 468/97).

W judykaturze Sądu Najwyższego dominuje jednak pogląd, że niepouczenie strony działającej bez profesjonalnego pełnomocnika lub rzecznika patentowego o dopuszczalności, terminie i sposobie zaskarżenia orzeczenia nie ma wpływu na rozpoczęcie biegu terminu do wniesienia środka zaskarżenia, a może jedynie uzasadniać wniosek o przywrócenie uchybionego terminu do wniesienia środka zaskarżenia (por. uchwała Sądu Najwyższego z 22 listopada 2011 roku III CZP 38/11).

Jak wykazało przeprowadzone postępowanie dowodowe, G. T. po otrzymaniu decyzji Zastępcy Prokuratora Generalnego z 28 czerwca 2021 roku o odwołaniu go z delegacji w Prokuraturze Okręgowej w L. przyjął powyższe do wiadomości, uznając że nie przysługuje mu jakikolwiek środek odwoławczy. Przedmiotowe odwołanie nie zawierało żądnego pouczenia tak o przysługującym środku zaskarżenia jak i jego terminie. Powód nie miał przy tym wówczas wiedzy, że odwołanie winno zostać dokonane z uwzględnieniem instytucji uprzedzenia. Co istotne, i o czym szerzej poniżej, art. 107 ustawy – Prawo o prokuraturze zawiera istotną lukę prawną dotyczącą zastosowania instytucji uprzedzenia, co miało znaczenie w niniejszej sprawie.

Tym samym brak stosownego pouczenia i słuszne przekonanie powoda, że decyzja nie była obarczona wadą, spowodowało, że w kolejnych miesiącach G. T. nie podejmował żadnych działań w tym przedmiocie. Bez znaczenia w tym zakresie pozostaje wykształcenie powoda i zarzuty strony pozwanej jakoby miał możliwość, mimo braku stosownego pouczenia, dostrzec brak wskazania w odwołaniu uprzedzenia i, co za tym idzie, wystąpić w ustawowym terminie z niniejszym powództwem. Nie można się przy tym zgodzić, że powód nagle zapomniał o swoim profesjonalizmie i wybiórczo podchodził do znajomości przepisów prawa i oceny sytuacji prawnej. Jeszcze raz należy podkreślić, że przepisy i ich zastosowanie w zakresie odwołania prokuratora z delegacji nie są precyzyjne. Ostatecznie powód dopiero po rozmowie z prokurator D. B.– F., która znalazła się w analogicznej sytuacji, w dniu 13 stycznia 2019 roku, w związku z wydaniem wyroku w sprawie sygn. akt VII P 146/22, dowiedział się o możliwości odwołania się od spornej decyzji z 28 czerwca 2021 roku wobec braku poszanowania w niej instytucji uprzedzenia.

Bez wątpienia zatem do uchybienia terminu we wniesieniu niniejszego pozwu doszło bez winy powoda, którego brak działania nie był skutkiem świadomej decyzji i zaniedbań, ale skutkiem braku świadomości co do wadliwości decyzji, w związku z brakiem odpowiedniego pouczenia o możliwości odwołanie się.

W związku z powyższym Sąd przywrócił G. T. termin do wniesienia pozwu o odszkodowanie i rozpoznał sprawę merytorycznie.

W myśl art. 106 § 2 Prawa o prokuraturze Prokurator Generalny lub Prokurator Krajowy może delegować prokuratora powszechnej jednostki organizacyjnej prokuratury do innej jednostki organizacyjnej prokuratury. Delegowanie na okres dłuższy niż 6 miesięcy w ciągu roku może nastąpić tylko za zgodą prokuratora.

G. T. od 7 lipca 2019 roku był delegowany do wykonywania czynności służbowych w Prokuraturze Okręgowej w L., a od 18 czerwca 2020 roku – była to delegacja na czas nieokreślony.

Zgodnie natomiast z art. 107 tej ustawy prokurator delegowany na podstawie
art. 106 § 1 na czas nieokreślony lub art. 106 § 7 i 7a na okres dłuższy niż rok może być odwołany z delegacji lub z niej ustąpić za 3-miesięcznym uprzedzeniem. Prokurator delegowany na podstawie art. 106 § 7 na okres nie dłuższy niż rok może ustąpić z delegacji za miesięcznym uprzedzeniem.

Wskazany przepis nie przewiduje zatem sytuacji, w której zostaje odwołany z delegacji prokurator powszechnej jednostki prokuratury delegowany na czas nieokreślony, tj. delegowany na podstawie art. 106 § 2 Prawa o prokuraturze.

W wyroku Sądu Najwyższego z 16 czerwca 2021 roku w sprawie III PSKP 23/21 stwierdzono, że „delegacja prokuratora, chociaż nie prowadzi do zmiany stanowiska służbowego, to wiąże się z faktyczną zmianą miejsca świadczenia pracy oraz zmianą wynagrodzenia (w przypadku delegacji na czas nieokreślony lub dłuższych delegacji na czas określony). Analogiczne skutki w obszarze prawa pracy wywołuje odwołanie prokuratora z delegacji, skoro powraca on do macierzystej jednostki organizacyjnej prokuratury i wynagrodzenie odpowiadające zajmowanemu stanowisku prokuratorskiemu. Tego rodzaju zmiany w treści stosunku pracy prokuratora stanowią zmianę warunków pracy i płacy.”

W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Najwyższy podkreślił, że w art. 107 Prawa o prokuraturze mamy do czynienia z ewidentną luką prawną. Zgodnie zaś
z art. 130 Prawa o prokuraturze w sprawach nieuregulowanych w niej lub w przepisach szczególnych do prokuratorów powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury stosuje się odpowiednio przepisy Ustawy z dnia 16 września 1982 roku o pracownikach urzędów państwowych (Dz.U. Nr 31, poz. 214 ze zm.), a w sprawach nieuregulowanych także w przepisach tej ustawy - przepisy Kodeksu pracy.

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego, zasadą prawa pracy jest dopuszczalność jednostronnego obniżenia przez pracodawcę wynagrodzenia pracownika wyłącznie za wypowiedzeniem. Dlatego, w razie braku określenia przez przepisy prawa dopuszczające jednostronne zmiany bez okresu wypowiedzenia, należy - na zasadzie analogii - stosować odpowiednie przepisy o wypowiedzeniu warunków płacy. Zasadę tą Sąd Najwyższy stosował w dotychczasowym orzecznictwie do wypadków jednostronnego obniżenia przez pracodawcę wynagrodzenia w pozaumownych stosunkach pracy (z mianowania i wyboru), w których przepisy prawa nie przewidywały okresu wypowiedzenia warunków płacy (por. uchwała SN z 8 kwietnia 1998 roku, III ZP 5/98 w sprawie nauczycieli mianowanych, wyrok z 9 października 2006 roku, II PK 27/06 w sprawie burmistrza). Z kolei w wyroku z 6 stycznia 2010 roku w sprawie I PK 130/09 Sąd Najwyższy przyjął, że przekształcenie ex lege stosunków pracy grupy urzędników z mianowania na umowne stosunki pracy nie daje możliwości „z dnia na dzień” zmiany na niekorzyść wynagrodzenia pracownika, a wymaga zachowania stosownego uprzedzenia. Do instytucji uprzedzenia odwołano się także w wyrokach Sądu Najwyższego
z 13 stycznia 2010 roku, II PK 175/09 i z 10 marca 2011 roku, II PK 245/10.

W wyroku Sądu Najwyższego z 22 sierpnia 2012 roku, w sprawie I PK 64/12, wyjaśniono, że regulacje ustawowe dotyczące prokuratorów, które przewidują unormowania uprawniające kierownictwo prokuratury do modyfikacji treści stosunku pracy konkretnego prokuratora co do jednostki organizacyjnej prokuratury, w której wykonuje on swoje obowiązki, jak i miejsca wykonywania pracy i wysokości wynagrodzenia są niekompletne wówczas, gdy nie zawierają rozwiązania normatywnego obejmującego okres wypowiedzenia (uprzedzenia) „pozwalającego pracownikowi na przygotowanie się do mającej nastąpić zmiany warunków pracy”. W tym zakresie występuje zatem luka prawna, którą należy wyeliminować w drodze analogii, a konkretnie przez zastosowanie na zasadzie analogii przepisów prawa materialnego, których charakter jest najbardziej odpowiedni.

W dotychczasowym orzecznictwie na tle podobnych sytuacji przyjmowano stosowanie w drodze analogii art. 42 kp (por. wyrok z 18 lutego 2014 roku w sprawie III PK 65/13). Jest to uzasadnione potrzebą zapewnienia pracownikowi odpowiedniej ochrony przed zaskakiwaniem go nagłą zmianą warunków zatrudnienia na jego niekorzyść (por. wyrok Sądu Najwyższego z 12 marca 2010 roku, II PK 276/09 i powołane tam orzecznictwo). Jak już wyjaśniono w orzecznictwie Sądu Najwyższego, stosowanie
art. 42 kp w drodze analogii może być tylko odpowiednie, a w szczególności polegać na tym, że jeżeli odwołanie z delegacji powoduje obniżenie wynagrodzenia, to prokurator nie ma podstaw domagania się powrotu na poprzednie warunki zatrudnienia, ale może wnosić o wyrównanie wynagrodzenia za czas odpowiadający okresowi wypowiedzenia w powszechnym prawie pracy lub równe temu odszkodowanie (por. wyrok Sądu Najwyższego z 22 sierpnia 2012 roku, I PK 64/12).

W powołanym już wyroku z 16 czerwca 2021 roku w sprawie III PSKP 23/21 Sąd Najwyższy wskazał, że „w braku dokonania odwołania prokuratora z delegacji na czas nieokreślony przy poszanowaniu instytucji uprzedzenia, uzasadnione jest żądanie przez prokuratora zasądzenia odszkodowania przy odpowiednim zastosowaniu
art. 45 § 2 i 47 ¹ kp. Przepisy te stosowane są w konsekwencji odwołania się na zasadzie analogii do art. 42 kp oraz art. 11 ¹ kp jako podstawy prawnej zasady równego traktowania pracowników – prokuratorów”.

Zgodnie z art. 45 § 2 i art. 47 ¹ kp należne odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

Wynagrodzenie G. T. wynosiło 13.362,11 zł, zaś w jego przypadku okres uprzedzenia winien wynosić 3 miesiące. W tym stanie rzeczy Sąd zasądził na jego rzecz 40.086,33 zł. Na podstawie art. 481 § 1 i 2 kc, w związku
z art. 300 kp należało zasądzić na rzecz powoda także odsetki od zasądzonej kwoty odszkodowania – począwszy od 31 stycznia 2021 roku (tj. od dnia następnego od doręczenia stronie pozwanej odpisu pozwu - k. 26).

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc w związku
z art. 108 § 1 kpc, na zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu.

Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata, z mocy
art. 98 § 3 kpc zalicza się wynagrodzenie pełnomocnika, jednak nie wyższe niż określone w przepisach Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.). Zgodnie z § 9 ust. 1 pkt 2 w związku z § 2 pkt 5 tego rozporządzenia stawka wynagrodzenia pełnomocnika wynosi 2.700 zł i taką też kwotę należało zasądzić na rzecz powoda tytułem zwrotu kosztów procesu.

O opłacie orzeczono na podstawie art. 113 ust. 1 Ustawy z dnia 28 lipca 2015 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2023 roku, poz. 1144), zaś na podstawie art. 477 ² § 1 kpc Sąd nadał rygor natychmiastowej wykonalności wyrokowi w pkt I do wysokości nie przekraczającej jednomiesięcznego wynagrodzenia powoda.

Mając powyższe na uwadze Sąd Rejonowy orzekł jak w wyroku.