Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

II.Dnia 11 marca 2025 r.

Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie – VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: sędzia Jakub Petkiewicz

Ławnicy: E. N.

M. W.

Protokolant: Agata Ofiarska

po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2025 r. na rozprawie w L.

sprawy z powództwa S. F., P. Ż., A. D. i A. K.

przeciwko Skarbowi Państwa – Aresztowi Śledczemu w L.

o uposażenie

I.  zasądza od Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego w L. na rzecz S. F. tytułem uposażenia kwotę (...),00 ((...)) zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od następujących kwot:

- od kwoty (...) zł od dnia 2 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 2 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 2 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 maja 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 czerwca 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 lipca 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 sierpnia 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 września 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 października 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 listopada 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 grudnia 2022 r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego w L. na rzecz P. Ż. tytułem uposażenia kwotę (...),00 ((...)) zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od następujących kwot:

- od kwoty (...) zł od dnia 2 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 2 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 2 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 maja 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 czerwca 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 lipca 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 sierpnia 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 września 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 października 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 listopada 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 grudnia 2022 r. do dnia zapłaty;

III.  zasądza od Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego w L. na rzecz A. D. tytułem uposażenia kwotę (...) ((...)) zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od następujących kwot:

- od kwoty (...) zł od dnia 2 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 2 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 2 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 maja 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 czerwca 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 lipca 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 sierpnia 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 września 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 października 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 listopada 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 grudnia 2022 r. do dnia zapłaty;

IV.  zasądza od Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego w L. na rzecz A. K. tytułem uposażenia kwotę (...),00 ((...)) zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od następujących kwot:

- od kwoty (...) zł od dnia 2 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 2 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 2 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 maja 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 czerwca 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 lipca 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 sierpnia 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 września 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 października 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 listopada 2022 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty (...) zł od dnia 10 grudnia 2022 r. do dnia zapłaty;

V.  oddala powództwa S. F., P. Ż., A. D. i A. K. w pozostałej części;

VI.  zasądza od Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego w L. na rzecz S. F., A. D. i A. K. kwoty po (...) ((...)) zł tytułem zwrotu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w tym przedmiocie do dnia zapłaty;

VII.  nie obciąża P. Ż. kosztami procesu;

VIII.  nieuiszczone koszty sądowe przejmuje na rachunek Skarbu Państwa.

Sygn. akt VII P 747/24

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 27 maja 2024 roku skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa – Aresztowi Śledczemu w L. powód S. F. wniósł o zasądzenie na jego rzecz kwoty (...) zł tytułem uposażenia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od:



kwoty (...) zł od dnia 10 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 lutego 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 marca 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 maja 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 czerwca 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 lipca 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 września 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 października 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 listopada 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty,

oraz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm prawem przepisanych z ustawowymi odsetkami.

W uzasadnieniu powód wskazał, że od dnia 1 stycznia 2022 roku weszły w życie przepisy znowelizowanej ustawy o Służbie Więziennej. Jednym z jej postanowień było zaliczenie do wysługi lat, od której okresu uzależniona jest wysokość dodatku za wysługę – okresów studiów dziennych oraz świadczenia pracy na podstawie umowy o pracę w podmiotach nie będących służbą mundurową poprzedzających przyjęcia do służby. Do końca 2021 roku dodatek za wysługę lat wyliczany był z wyłączeniem okresów poprzedzających służbę. Powód zatem nabył prawo do dodatku stażowego w wyższej wysokości, uwzględniającej okresy pracy, studiów itp. Niestety w budżecie na rok 2022 w resorcie sprawiedliwości nie zostały zaplanowane środki finansowe na realizację podwyżek tj. w/w dodatków stażowych. Niezależnie od powyższego od dnia 1 stycznia 2022 roku były realizowane podwyżki uposażeń w zakresie dodatków służbowych. We wspólnym komunikacie Ministerstwa Sprawiedliwości, Centralnego Zarządu Służby Więziennej oraz związków zawodowych z dnia 10 lutego 2022 roku podano, że każdy funkcjonariusz służby więziennej otrzyma ze skutkiem od 1 stycznia 2022 roku podwyżkę uposażenia nie niższą niż (...) zł brutto. Średnio podwyżka uposażenia miał wynieść (...) zł. W Ministerstwie Sprawiedliwości rozpoczęto w związku z tym prace nad rozporządzeniem, na podstawie którego zagwarantowane ustawą z dnia 17 grudnia 2021 roku o ustanowieniu „Programu modernizacji Policji, Straży Granicznej i Służby Ochrony Państwa w latach 2022-2025” oraz zmianie niektórych innych ustaw oraz ustawą budżetową na 2022 rok podwyżki uposażeń o kwotę nie niższą niż (...) zł miały objąć także zwiększone dodatki stażowe. W konsekwencji rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 marca 2022 roku w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej objęto nie tylko regulację dodatków służbowych ale także dodatki stażowe, mając na celu podzielenie środków finansowych przeznaczonych na podwyżki uposażeń od 1 stycznia 2022 roku na oba te dodatki. Podział ten odbył się w sposób naruszający zasadę równego traktowania w zatrudnieniu. W treści rozporządzenia wprowadzono bowiem mechanizm polegający na tym, że w przypadku ustalenia wysokości dodatku za wysługę lat z uwzględnieniem okresów dotychczas nieuwzględnionych lub nieudokumentowanych, dodatek służbowy będzie podlegał odpowiedniej modyfikacji w części modernizacyjnej, ustalonej zgodnie z zasadami realizacji podwyżki uposażeń. Powodowi ustalono uposażenie zgodnie w w/w zasadami pozbawiając go tym samym podwyżki dodatku służbowego w części modernizacyjnej w kwocie przyznawanej innym funkcjonariuszom tj. (...) zł. Inni funkcjonariusze, którzy nie mieli stażu pracy przed służbą otrzymali bowiem podwyżkę (...) zł w całości w ramach dodatku za stopień (...) zł oraz pozostałą część dodatku służbowego (...) zł. W przypadku funkcjonariuszy jak powód, u których od dnia 1 stycznia 2022 roku nastąpiła zmiana dodatku za wysługę lat, na skutek doliczenia stażu cywilnego i okresu studiów wyższych, odpowiednio zmniejszony został dodatek służbowy tak, aby suma podwyżki z tych dwóch składników uposażenia oraz dodatku za stopień nie przekraczała (...) zł. Pozwany zatem dokonał zmiany wynagrodzenia powoda w części dotyczącej m.in. dodatku służbowego w ten sposób, że wzrost wysokości tego dodatku wskutek zaliczenia do stażu pracy zatrudnienia „cywilnego”, zaliczył na poczet podwyżki zagwarantowanej w w/w komunikacie. Taka zaś interpretacja przepisów była w ocenie powoda nieprawidłowa i prowadziła do dyskryminacji funkcjonariuszy pod względem wynagrodzenia w stosunku do funkcjonariuszy, którzy nie posiadali „cywilnego” stażu pracy przed powołaniem do służby więziennej. Zdaniem powoda, pozwany naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu poprzez wynagradzanie w sposób zróżnicowany funkcjonariuszy wykonujących taką samą pracę. Najwyższy przy tym dodatek w kwocie (...) zł, jak dalej argumentował powód, przysługuje funkcjonariuszom legitymującym się najniższym stażem pracy. Niezależnie od sposobu w jaki strona pozwana stara się uzasadniać dysproporcje uposażenia powoda i innych funkcjonariuszy – fakt jest taki, iż doszło do nierównego traktowania ze względu na staż cywilny poprzedzający służbę. Prawdziwą zaś przyczyną zaistniałego stanu rzeczy był brak zagwarantowanych w ustawie budżetowej na 2022 rok środków finansowych na realizację podwyżek uposażeń w postaci dodatków stażowych (pozew k. 3-6). Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt VII P 747/24.

Pozwem z dnia 27 maja 2024 roku skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa – Aresztowi Śledczemu w L. powódka A. D. wniosła o zasądzenie na jej rzecz kwoty 2052 zł tytułem uposażenia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od:



kwoty (...) zł od dnia 10 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 lutego 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 marca 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 maja 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 czerwca 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 lipca 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 września 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 października 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 listopada 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty,

oraz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm prawem przepisanych z ustawowymi odsetkami.

W uzasadnieniu swojego stanowiska przywołała tożsame okoliczności, jakie przytoczył S. F. w swoim pozwie (pozew k. 17-20). Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt VII P 748/24.

Postanowieniem z dnia 17 czerwca 2024 roku tut. Sąd połączył sprawę sygn. akt VII P 748/24 ze sprawą z powództwa S. F. przeciwko Aresztowi Śledczemu w L. o dodatek służbowy o sygn. akt VII P 747/24 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia (postanowienie k. 23).

Pozwem z dnia 28 maja 2024 roku skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa – Aresztowi Śledczemu w L. powódka A. K. wniosła o zasądzenie na jej rzecz kwoty (...) zł tytułem uposażenia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od:



kwoty (...) zł od dnia 10 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 lutego 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 marca 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 maja 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 czerwca 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 lipca 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 września 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 października 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 listopada 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty,

oraz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm prawem przepisanych z ustawowymi odsetkami.

W uzasadnieniu swojego stanowiska przywołała tożsame okoliczności, jakie przytoczył S. F. w swoim pozwie (pozew k. 29-32). Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt VII P 764/24.

Postanowieniem z dnia 17 czerwca 2024 roku Sąd połączył sprawę sygn. akt VII P 764/24 ze sprawą z powództwa S. F. przeciwko Aresztowi Śledczemu w L. o dodatek służbowy o sygn. akt VII P 747/24 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia (postanowienie k. 35).

Pozwem z dnia 28 maja 2024 roku skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa – Aresztowi Śledczemu w L. powód P. Ż. wniósł o zasądzenie na jego rzecz kwoty (...) zł zł tytułem uposażenia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od:



kwoty (...) zł od dnia 10 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 lutego 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 marca 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 maja 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 czerwca 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 lipca 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 września 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 października 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 listopada 2022 roku do dnia zapłaty,



kwoty (...) zł od dnia 10 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty,

oraz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm prawem przepisanych z ustawowymi odsetkami.

W uzasadnieniu swojego stanowiska przywołała tożsame okoliczności, jakie przytoczył S. F. w swoim pozwie (pozew k. 41-44). Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt VII P 767/24.

Postanowieniem z dnia 17 czerwca 2024 roku Sąd połączył sprawę sygn. akt VII P 767/24 ze sprawą z powództwa S. F. przeciwko Aresztowi Śledczemu w L. o dodatek służbowy o sygn. akt VII P 747/24 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia (postanowienie k. 47).

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasadzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm prawem przepisanych. W uzasadnieniu pozwany przyznał, że w 2022 roku powodowie byli funkcjonariuszami Aresztu Śledczego w L.. W 2022 roku otrzymali oni łączną podwyżkę wynikającą z ustawy z dnia 17 grudnia 2021 roku o ustanowieniu „Programu modernizacji Policji, Straży Granicznej i Służby Ochrony Państwa w latach 2022-2025 oraz zmianie ustawy o Policji i niektórych innych ustaw oraz ustawą budżetową na rok 2022”. Podwyżka została udzielona w sposób jednolity, zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Sprawiedliwości. Pozwany podkreślił, że zasada równego traktowania pracowników wyrażona w art. 18 § 3 k.p. nie wyklucza dyferencji praw i obowiązków pracowniczych. Do naruszenia równego traktowania i zasady niedyskryminacji może dojść tylko, gdy różnicowanie sytuacji wynika wyłącznie z zastosowania niedozwolonego kryterium. W niniejszej zaś sprawie zdaniem strony pozwanej nie zaszła taka okoliczność. Podwyżka dokonana w takiej samej wysokości uzgodniona ze związkami, która sprawia, że tożsama ilość środków trafia do każdego funkcjonariusza, nie może zostać uznana za przejaw naruszenia przepisów odnoszących się do dyskryminacji. Fakt uzyskania podwyżki zbiegł się ze zmianą sposobu obliczania dodatku za wysługę lat obowiązującą od 1 stycznia 2022 roku, co stało się przedmiotem nowelizacji ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 roku o Służbie Więziennej i zmiany treści art. 9 w zw. z art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 roku o ustanowieniu „Programu modernizacji Policji, Straży Granicznej i Służby Ochrony Państwa w latach 2022-2025 oraz zmianie ustawy o Policji i niektórych innych ustaw oraz ustawą budżetową na rok 2022”. Zmiany wprowadzone ustawą Modernizacyjną doprowadziły do zmiany dotychczas obowiązującego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 stycznia 2011 roku w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej, które zostało zastąpione nowym rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 marca 2022 roku w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej. Treść § 6 tego aktu jednoznacznie wskazuje, że przyjęta została koncepcja realizacji podwyższenia uposażeń funkcjonariuszy, składająca się z trzech komponentów tj. dodatku za wysługę lat, dodatku za stopień służbowy oraz dodatku służbowego. Powyższe rozwiązanie zakłada możliwość ograniczenia wzrostu dodatku służbowego tj. limitując go do wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy jednakową kwotą podwyżki na każdego funkcjonariusza w wysokości (...) zł, a sumą wartości dodatku za stopień w wysokości stałej (...) zł i wysokości dodatku za wysługę lat wynikających z nowych przepisów związanych z nowelizacją sposobu obliczania tzw. wysługi lat. Zdaniem pozwanego wysokość dodatku służbowego określonego w § 6 pkt 2 rozporządzenia nie może przekroczy (...) zł brutto. Wzrost uposażeń wg tych samych kryteriów został przeprowadzony we wszystkich jednostkach penitencjarnych w Polsce. Dyrektor Aresztu Śledczego nie miał możliwości dowolnego kształtowania wynagrodzenia funkcjonariusza – operował bowiem w ramach udostępnionych na ten cel środków, które uwzględniały zastosowaną wykładnię norm prawa. Dodatek modernizacyjny, którego powodowie mieliby być pozbawieni miał tak naprawdę charakter fakultatywny ale nie uznaniowy bo oparty o kryteria jego przyznawania. Funkcjonariusze, którzy mieli otrzymać za wysługę lat wyższy dodatek za uwzględnienie stażu cywilnego, mieli odpowiednio zmniejszony dodatek służbowy w części modernizacyjnej. Ustawodawcy przyświecał cel nadrzędny, żeby funkcjonariusze, którzy nie mieli wypracowanego takiego stażu, otrzymali wyższy dodatek modernizacyjny nie czując się pokrzywdzonymi, czyli ideą przyświecającą legislatorom było wyrównanie dysproporcji płacowych, co miało korzystnie wpłynąć na morale całej formacji. Ściśle określone zasady rozliczania dodatku motywacyjnego dla funkcjonariuszy, ograniczenia związane z przyjętym planem budżetowym oraz ilością przekazanych środków na finansowanie zadania, sprawiały że nie było możliwe dokonanie przyznania dodatków w sposób forsowany przez powodów (odpowiedź na pozew k. 72-83v).

III. Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Od dnia 1 stycznia 2022 roku weszły w życie przepisy znowelizowanej ustawy o Służbie Więziennej. Jednym z jej postanowień było zaliczenie do wysługi lat, od której okresu uzależniona jest wysokość dodatku za wysługę – okresów studiów dziennych oraz świadczenia pracy na podstawie umowy o pracę w podmiotach niebędących służbą mundurową, poprzedzających przyjęcia do służby. Do końca 2021 roku dodatek za wysługę lat wyliczany był z wyłączeniem okresów poprzedzających służbę.

We wspólnym komunikacie Ministerstwa Sprawiedliwości, Centralnego Zarządu Służby Więziennej oraz Związków Zawodowych z 10 lutego 2022 r. podano, że każdy funkcjonariusz Służby Więziennej otrzyma, ze skutkiem od 1 stycznia 2022 roku, podwyżkę uposażenia nie niższą niż (...),00 zł brutto (z nagrodą roczną nie niższą niż (...) zł brutto). Średnio podwyżka uposażenia wynieść miała (...),00 zł brutto, a wraz z nagrodą roczną średnio na etat funkcjonariusza ok. (...) zł brutto. Wskazano ponadto, że strony pozostają w rozbieżności co do składników uposażenia (dodatek za stopień, dodatek służbowy i wysługa lat), które zrealizują podwyżkę (pkt 1). Podwyżki dla funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej miały zostać zrealizowane ze środków zagwarantowanych ustawą z dnia 17 grudnia 2021 roku o ustanowieniu „Programu modernizacji Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Ochrony Państwa w latach 2022-2025”, o ustanowieniu „Programu modernizacji Służby Więziennej w latach 2022-2025” oraz o zmianie ustawy o Policji i niektórych innych ustaw oraz ustawą budżetową na 2022 r. (pkt 2).

Szczegółowy sposób realizacji podwyżek dla funkcjonariuszy Służby Więziennej, o których mowa w punkcie 1, miał zostać określony w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości wydanym na podstawie art. 58 ust. 3 ustawy o Służbie Więziennej, zmieniającym rozporządzenie w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej, uwzględniającym:

a) rozróżnienie części składkowych dodatku służbowego na dwie części:

a. „motywacyjną” – realizowaną na dotychczasowych zasadach,

b. „modernizacyjną” – ustaloną zgodnie z zasadami realizacji podwyżki uposażeń funkcjonariuszy od 1 stycznia 2022 r. (pkt 3).

W przypadku ustalenia wysokości dodatku za wysługę lat z uwzględnieniem okresów dotychczas nieuwzględnionych lub nieudokumentowanych, dodatek służbowy będzie podlegał odpowiedniej modyfikacji w części modernizacyjnej, ustalonej zgodnie z zasadami realizacji podwyżki uposażeń (pkt 3 lit. e).

Pod komunikatem podpisali się przedstawiciele Ministerstwa Sprawiedliwości, Centralnego Zarządu Służby Więziennej i (...) , natomiast nie sygnował nikt za (...) (bezsporne, fakty znane z urzędu).

Powód S. F. jest funkcjonariuszem pełniącym służbę w Areszcie Śledczym w L.. Pismem z dnia 29 marca 2022 roku nr D/K-P.111.221.2022.KM Dyrektor Aresztu Śledczego w L. ustalił powodowi uposażenie od dnia 1 stycznia 2022 roku, jako podstawę wskazując art. 57, art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 roku o Służbie Więziennej, § 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 listopada 2018 roku w sprawie uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej oraz § 1, § 2 ust. 1, § 3, § 4 ust. 1, § 6, § 11 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 marca 2022 roku w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej. Uposażenie S. F. zostało ustalone na następujących zasadach:

1.  zasadnicze według 9. grupy zaszeregowania w kwocie (...) zł miesięcznie,

2.  dodatek za wysługę lat w wysokości 30 % uposażenia zasadniczego, tj. w kwocie (...) zł miesięcznie, z czego kwota (...) zł wynika z dokumentów potwierdzających wysługę lat zaliczoną od dnia 1 stycznia 2022 roku i stanowi realizację podwyżki uposażenia z dniem 1 stycznia 2022 roku tj.:

a)  okres pracy w gospodarstwie rolnym – 4 lata, 6 miesięcy i 8 dni,

b)  okres pracy poza służbą – 7 miesięcy i 22 dni,

c)  okres pracy poza służbą – 6 lat , 4 miesiące i 4 dni,

d)  okres pracy poza służbą – 3 miesiące i 5 dni.

3.  dodatek za stopień w kwocie (...) zł, z czego (...) zł wynika z ww. rozporządzenia,

4.  dodatek służbowy w kwocie (...) zł, z czego:

a)  ustalony w zw. z § 6 pkt 1 rozporządzenia w kwocie (...) zł,

b)  ustalony w zw. z § 6 pkt 2 rozporządzenia w kwocie (...) zł.

Okresy pracy dotychczas nieuwzględnione tzw. staż cywilny, zaliczone zostały powodowi z urzędu.

Powód P. Ż. jest funkcjonariuszem pełniącym służbę w Areszcie Śledczym w L.. Pismem z dnia 29 marca 2022 roku nr D/K-P.111.221.2022.KM Dyrektor Aresztu Śledczego w L. ustalił powodowi uposażenie od dnia 1 stycznia 2022 roku, jako podstawę wskazując art. 57, art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 roku o Służbie Więziennej , § 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 listopada 2018 roku w sprawie uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej oraz § 1, § 2 ust. 1, § 3, § 4 ust. 1, § 6, § 11 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 marca 2022 roku w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej.

Uposażenie P. Ż. zostało ustalone na następujących zasadach:

1.  zasadnicze według 20. grupy zaszeregowania w kwocie (...) zł miesięcznie,

2.  dodatek za wysługę lat w wysokości 35 % uposażenia zasadniczego, tj. w kwocie (...) zł miesięcznie, z czego kwota (...) zł wynika z dokumentów potwierdzających wysługę lat zaliczoną od dnia 1 stycznia 2022 roku i stanowi realizację podwyżki uposażenia z dniem 1 stycznia 2022 roku tj.:

a)  okres studiów – 5 lat,

b)  okres pracy poza służbą – 1 rok, 6 miesięcy i 17 dni,

c)  okres pracy poza służbą – 1 rok i 6 miesięcy,

d)  okres pracy poza służbą – 1 rok, 10 miesięcy i 26 dni.

3.  dodatek za stopień w kwocie (...) zł, z czego (...) zł wynika z ww. rozporządzenia,

4.  dodatek służbowy w kwocie (...) zł, z czego:

a)  ustalony w zw. z § 6 pkt 1 rozporządzenia w kwocie (...) zł,

b)  ustalony w zw. z § 6 pkt 2 rozporządzenia w kwocie (...) zł.

Okresy pracy dotychczas nieuwzględnione tzw. staż cywilny, zaliczone zostały powodowi z urzędu.

Powódka A. D. jest funkcjonariuszem pełniącym służbę w Areszcie Śledczym w L.. Pismem z dnia 29 marca 2022 roku nr D/K-P.111.221.2022.KM Dyrektor Aresztu Śledczego w L. ustalił powodowi uposażenie od 1 stycznia 2022 roku, jako podstawę wskazując art. 57, art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 roku o Służbie Więziennej, § 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 listopada 2018 roku w sprawie uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej oraz § 1, § 2 ust. 1, § 3, § 4 ust. 1, § 6, § 11 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 marca 2022 roku w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej. Uposażenie A. D. zostało ustalone na następujących zasadach:

1.  zasadnicze według 9. grupy zaszeregowania w kwocie (...) zł miesięcznie,

2.  dodatek za wysługę lat w wysokości 20 % uposażenia zasadniczego, tj. w kwocie (...) zł miesięcznie, z czego kwota (...) zł wynika z dokumentów potwierdzających wysługę lat zaliczoną od dnia 1 stycznia 2022 roku i stanowi realizację podwyżki uposażenia z dniem 1 stycznia 2022 r., tj.:

a)  okres studiów – 3 lata,

3.  dodatek za stopień w kwocie (...) zł, z czego (...) zł wynika z ww. rozporządzenia,

4.  dodatek służbowy w kwocie (...) zł, z czego:

a)  ustalony w zw. z § 6 pkt 1 rozporządzenia w kwocie (...) zł,

b)  ustalony w zw. z § 6 pkt 2 rozporządzenia w kwocie (...) zł.

Okresy pracy dotychczas nieuwzględnione tzw. staż cywilny, zaliczone zostały powódce z urzędu.

Powódka A. K. jest funkcjonariuszem pełniącym służbę w Areszcie Śledczym w L.. Pismem z dnia 29 marca 2022 roku nr D/K-P.111.221.2022.KM Dyrektor Aresztu Śledczego w L. ustalił powodowi uposażenie od 1 stycznia 2022 roku, jako podstawę wskazując art. 57, art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 roku o Służbie Więziennej, § 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 listopada 2018 roku w sprawie uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej oraz § 1, § 2 ust. 1, § 3, § 4 ust. 1, § 6, § 11 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 marca 2022 roku w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej. Uposażenie A. K. zostało ustalone na następujących zasadach:

1.  zasadnicze według 20. grupy zaszeregowania w kwocie (...) zł miesięcznie,

2.  dodatek za wysługę lat w wysokości 35 % uposażenia zasadniczego, tj. w kwocie (...) zł miesięcznie, z czego kwota (...) zł wynika z dokumentów potwierdzających wysługę lat zaliczoną od dnia 1 stycznia 2022 roku i stanowi realizację podwyżki uposażenia z dniem 1 stycznia 2022 roku tj.:

a)  okres pracy w gospodarstwie rolnym – 4 lata, 5 miesięcy i 26 dni,

b)  okres pracy poza służbą – 17 lat i 10 miesięcy ,

3.  dodatek za stopień w kwocie (...) zł, z czego (...) zł wynika z ww. rozporządzenia,

4.  dodatek służbowy w kwocie (...) zł, z czego:

a)  ustalony w zw. z § 6 pkt 1 rozporządzenia w kwocie (...) zł,

Okresy pracy dotychczas nieuwzględnione tzw. staż cywilny, zaliczone zostały powódce z urzędu.

Realizacja podwyżki dla funkcjonariuszy Służby Więziennej odbyła się w całym kraju wg jednakowych zasad. Dyrektorzy aresztów śledczych i funkcjonariusze odpowiedzialni za jej wdrożenie otrzymywali informacje dotyczące jej przeprowadzenia w formie wiadomości e-mail. W przypadku funkcjonariuszy, u których od dnia 1 stycznia 2022 roku nastąpiła zmiana wysokości dodatku za wysługę lat (na skutek doliczenia „stażu cywilnego” i okresu odbywania studiów wyższych) odpowiednio zmniejszano przyznany dodatek służbowy, tak by suma podwyżki z tych dwóch składników uposażenia oraz dodatku za stopień nie przekraczała (...),00 zł.

W Areszcie Śledczym w L. osobom, u których nie dochodziło do zmiany dodatku za wysługę lat, przyznano maksymalną kwotę dodatku służbowego w części modernizacyjnej, czyli (...),00 zł. U pozostałych dodatek ten z kwoty (...),00 zł był pomniejszany o kwotę dodatku stażowego, którego wzrost wynikał z doliczenia stażu cywilnego. Byli też funkcjonariusze, którzy w ramach podwyżki nie otrzymali w ogóle dodatku służbowego, ponieważ cała kwota podwyżki została przeznaczona na dodatek za wysługę lat; łączny wzrost uposażenia mógł wówczas przekraczać pułap (...),00 zł.

Taka sytuacja dotyczyła m.in. A. K., która otrzymała wyłącznie dodatek ustalony w zw. z § 6 pkt 1 rozporządzenia w wysokości (...) zł, w tym żadnej kwoty w części modernizacyjnej dodatku służbowego.

Z kolei S. F. otrzymał podwyżkę dodatku służbowego w kwocie (...) zł, gdyż od dnia 1 stycznia 2022 roku doliczono mu do wysługi cywilny staż oraz zwiększono dodatek za stopień o (...) zł, co skutkowało zwiększeniem dodatku stażowego. Łączna kwota dodatku służbowego została ustalona na poziomie (...) zł.

P. Ż. otrzymał podwyżkę dodatku służbowego w kwocie (...) zł, gdyż od dnia 1 stycznia 2022 roku doliczono mu do wysługi cywilny staż oraz zwiększono dodatek za stopień o (...) zł, co skutkowało zwiększeniem dodatku stażowego. Łączna kwota dodatku służbowego została ustalona na poziomie (...) zł.

A. D. otrzymał podwyżkę dodatku służbowego w kwocie (...) zł, gdyż od dnia 1 stycznia 2022 roku doliczono jej do wysługi cywilny staż oraz zwiększono dodatek za stopień o (...) zł, co skutkowało zwiększeniem dodatku stażowego. Łączna kwota dodatku służbowego została ustalona na poziomie (...) zł.

Różnicowanie dodatku służbowego odbyło się bez analizy pracy, doświadczenia i stażu funkcjonariuszy. Jedynym czynnikiem mającym wpływ na różnicowanie dodatku służbowego było doliczenie (lub nie) do stażu pracy – okresu zatrudnienia (lub studiów) poza służbą (tzw. cywilny staż pracy), który dotąd nie podlegał zaliczeniu do dodatku stażowego funkcjonariuszy Służby Więziennej, co różniło ich od innych służb mundurowych.

Jednocześnie część zatrudnionych u pozwanego funkcjonariuszy (łącznie 97 osób) otrzymała dodatek służbowy ustalony w zw. z § 6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 marca 2022 roku w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej w pełnej wysokości tj. po (...) zł. Na skutego powyższego doszło do sytuacji, że funkcjonariusze zaszeregowani w niższych grupach, posiadający krótszy staż pracy w służbie pobierali wyższy dodatek służbowy od powodów.

Dyrektor Aresztu Śledczego w L. nie miał wpływu na rozdział środków pieniężnych przyznanych jednostce celem zrealizowania podwyżki uposażenia oraz wzrostu dodatku stażowego dla funkcjonariuszy Służby Więziennej. Pracownicy kadr pozwanego otrzymali dokładne wytyczne, w jaki sposób mają naliczyć uposażenia wraz z dodatkami dla funkcjonariuszy (okoliczności niesporne, por. też notatki służbowe działu kadrowo-organizacyjnego k. 86-93, listy funkcjonariuszy, którzy otrzymali dodatek w wysokości (...) zł k. 112113, k. 116-117v, zeznania świadka K. M. k. 126-127v).

IV.* * *

Powyższy stan faktyczny ustalono przede wszystkim na podstawie bezspornych twierdzeń stron (art. 229 i 230 k.p.c.), a także, uzupełniająco, w oparciu o powołane dowody. Na wiarę zasługują przede wszystkim dowody z dokumentów dołączonych do akt niniejszego postępowania, których wiarygodności i prawdziwości żadna ze stron nie kwestionowała. Wskazywane wyżej okoliczności wynikały także z zeznań świadka K. M. (k. 126-127v), które Sąd obdarzył wiarą w całości, gdyż są one spójne i tworzą logiczną całość.

V. Sąd zważył, co następuje:

Powództwa w przeważającej części zasługują na uwzględnienie.

I.  Kwestie proceduralne

Na wstępie należy podkreślić, że powodowie, reprezentowani przez zawodowego pełnomocnika, niezależnie od podnoszonej argumentacji domagali się zasądzenia wskazanych w pozwach kwot tytułem wynagrodzenia, a nie odszkodowania, co zostało potwierdzone także na rozprawie.

Zgodnie z art. 220 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1683 z późn. zm.; dalej także jako ustawa o SW) spory o roszczenia ze stosunku służbowego funkcjonariuszy w sprawach niewymienionych w art. 218 ust. 1 i art. 219 ust. 1 i 2 rozpatruje sąd właściwy w sprawach z zakresu prawa pracy. Droga sądowa przed sądem powszechnym przysługuje więc także w sprawach o uposażenie.

Jak wynika z powołanego art. 220 ustawy o SW, spory o roszczenia ze stosunku służbowego funkcjonariuszy przekazane sądom pracy są sprawami cywilnymi w rozumieniu art. 1 k.p.c. jako „inne sprawy, do których przepisy Kodeksu postępowania cywilnego stosuje się z mocy ustaw szczególnych”. Przekazanie tych spraw sądom pracy na podstawie omawianego przepisu ustawy o SW oznacza, że wolą ustawodawcy było zastosowanie do rozważanych sporów przepisów o postępowaniu odrębnym w sprawach z zakresu prawa pracy (choć nie są one sprawami z zakresu prawa pracy w rozumieniu art. 476 § 1 k.p.c.). W przeciwnym razie niezrozumiałe byłoby przekazanie tych spraw do rozpoznania przez sądy pracy. Wobec tego do ww. spraw będzie miał zastosowanie także art. 47 § 2 pkt 1 k.p.c. regulujący skład sądu w niektórych sprawach z zakresu prawa pracy (wyroki Sądu Najwyższego: z 15 września 2015 r. III PK 7/15, z 16 czerwca 2009 r. I PK 226/08).

Zgodnie z art. 47 § 2 pkt 1 lit. b k.p.c. w pierwszej instancji sąd w składzie jednego sędziego jako przewodniczącego i dwóch ławników rozpoznaje sprawy z zakresu prawa pracy o naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu i o roszczenia z tym związane. Z brzmienia tego przepisu wynika, że w takim wkładzie sąd rozpoznaje wszystkie roszczenia, których podstawą faktyczną (lub choćby częścią podstawy) jest naruszenie zasady równego traktowania lub dyskryminacja (inaczej niż w przypadku mobbingu; Bury B., Nawrocki M., Postępowanie sądowe w sprawach z zakresu prawa pracy, Kraków 2019; s. 54-55; K. Baran, B. Bieniek, I. Florczak, K. Gonera, A. Piszczek, P. Prusinowski, M. Szymanowski, Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy, Warszawa 2021, s. 230; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 14 stycznia 2016 r. I ACa 799/15).

Tym samym jeśli powód dochodzi wyrównania wynagrodzenia (a nie odszkodowania za jego zaniżenie), powołując – choćby jako jeden z wielu argumentów – naruszenie zasady równego traktowania, to takie roszczenie również podlega rozpoznaniu w składzie przewidzianym w art. 47 § 2 pkt 1 lit. b k.p.c. Oczywiście bez znaczenia jest, że argumentacja powodów w tej części ostatecznie okazała się chybiona. W tej sprawie w każdym z pozwów zawarto obszerne rozważania dotyczącą naruszenia zasady równego traktowania w rozumieniu przepisów kodeksu pracy.

Stosowanie do rozważanych sporów przepisów o postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy oczywiście nie oznacza, że będzie miał do nich zastosowanie art. 460 § 1 k.p.c., zgodnie z którym zdolność sądową i procesową ma także pracodawca, chociażby nie posiadał osobowości prawnej. Przepis ten nie może znaleźć zastosowania w sprawie z tego względu, że funkcjonariusz nie jest pracownikiem, a jednostka SW ani Skarb Państwa nie jest jego pracodawcą. Wobec tego zdolność sądową w rozważanej kategorii spraw ma jedynie Skarb Państwa (wyrok Sądu Najwyższego z 16 czerwca 2009 r. I PK 226/08; uchwała Sądu Najwyższego z 6 lutego 2014 r. II PZP 2/13).

Właściwą państwową jednostką organizacyjną w rozumieniu art. 67 § 2 k.p.c. jest w przypadku roszczeń funkcjonariuszy Służby Więziennej jednostka organizacyjna tej Służby wymieniona w art. 8 ust. 1 ustawy o SW, w której dany funkcjonariusz pełni służbę. Czynności procesowe za Skarb Państwa podejmuje organ tej jednostki, tj. dyrektor zakładu karnego lub aresztu śledczego (art. 7 pkt 3 ustawy o SW; (uchwały Sądu Najwyższego: z 13 sierpnia 2013 r. III PZP 4/13, z 13 sierpnia 2013 r. III PZP 5/13, z 22 września 2016 r. III PZP 7/16).

II.  Podstawa prawna żądania

Zgodnie z art. 56 ust. 1 ustawy o SW z tytułu służby funkcjonariusz otrzymuje uposażenie. Składa się ono z uposażenia zasadniczego i dodatków do uposażenia zasadniczego o charakterze stałym (art. 57 ust. 1).

Kwestię dodatków o charakterze stałym reguluje art. 58 ustawy, który w ust. 1 wymienia:

1) dodatek za wysługę lat w wysokości od (...) uposażenia zasadniczego po 2 latach służby aż do (...) uposażenia zasadniczego po 30 latach służby (od 1 stycznia 2022 r. dodano zastrzeżenie, że jest to wysokość „nie niższa niż” wymienione w przepisie wartości);

2) dodatek za stopień;

3) dodatek służbowy.

Do 31 grudnia 2021 r. włącznie art. 58 ust. 2 przewidywał, że przy ustalaniu dodatku za wysługę lat uwzględnia się okres zasadniczej służby wojskowej (…) oraz okresy zatrudnienia w jednostkach organizacyjnych w pełnym wymiarze czasu pracy. Począwszy od 1 stycznia 2022 r. przepis ten stanowi, że do wysługi lat uwzględnianej przy ustalaniu wysokości dodatku za wysługę lat funkcjonariuszy, zwanej dalej "wysługą lat", zalicza się:

1) okresy służby w Służbie Więziennej;

2) okresy służby w Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służbie Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Policji, Służbie Celnej i Służbie Celno-Skarbowej;

3) okresy traktowane jako równorzędne ze służbą w formacjach wymienionych w pkt 2 w rozumieniu ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, (...)Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin;

4) okresy zakończonego zatrudnienia wykonywanego w wymiarze czasu pracy nie niższym niż połowa obowiązującego w danym zawodzie lub na danym stanowisku;

5) okresy ukończonych przez funkcjonariusza studiów wyższych, w wymiarze nie dłuższym jednak od programowego czasu trwania jednolitych studiów magisterskich albo programowego czasu trwania studiów pierwszego i drugiego stopnia (zgodnie z art. 38 ust. 1 ustawy o SW do pełnienia służby wystarczające jest wykształcenie średnie lub średnie branżowe);

6) inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają wliczeniu do okresu pracy lub służby, od którego zależą uprawnienia pracownicze lub wynikające ze stosunku służbowego.

Ponadto z dniem 1 stycznia 2022 r. do przepisu art. 58 ustawy o SW dodano ust. 2a-2c, w których wymieniono okresy służby i pracy, które nie podlegają zaliczeniu do wysługi lat (m.in. okresy, za które nie przysługiwało uposażenie zasadnicze, wynagrodzenie lub zasiłek chorobowy, okresy zawieszenia w czynnościach służbowych).

W art. 58 ust. 3 zawarto upoważnienie ustawowe dla Ministra Sprawiedliwości (przed 1 stycznia 2022 r.: w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy) do uregulowania w rozporządzeniu warunków i trybu przyznawania dodatków do uposażenia zasadniczego o charakterze stałym, w szczególności wysokości tych dodatków, sposobu ich obliczania, a w przypadku dodatku służbowego, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, także warunków jego obniżania, uwzględniając zakres obowiązków służbowych i ich specyfikę. Przepis ten, poza usunięciem zastrzeżenia o porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy, nie uległ zmianie w ramach nowelizacji z 1 stycznia 2022 r.

Zgodnie z art. 59 ust 1 ustawy (także bez zmian) zmiana uposażenia następuje z dniem zaistnienia okoliczności uzasadniających tę zmianę. W myśl ust. 2 jeżeli prawo do uposażenia powstało lub zmiana uposażenia nastąpiła w ciągu miesiąca, uposażenie na czas do końca miesiąca oblicza się w wysokości 1/30 części miesięcznego uposażenia za każdy dzień.

Opisane wyżej zmiany w ustawie o SW, które weszły w życie z dniem 1 stycznia 2022 r., zostały wprowadzone ustawą z 17 grudnia 2021 r. o ustanowieniu "Programu modernizacji Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Ochrony Państwa w latach 2022-2025", o ustanowieniu " Programu modernizacji Służby Więziennej w latach 2022-2025" oraz o zmianie ustawy o Policji i niektórych innych ustaw (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 86). Ww. ustawa w art. 10 określała ogólną kwotę wydatków na realizację Programu modernizacji SW na poziomie 1 865 130 tys. zł, a także wysokość tych wydatków w poszczególnych lata 2022-2025. Szczegółowy podział kwot przeznaczonych na realizację Programu modernizacji SW na poszczególne przedsięwzięcia w Służbie Więziennej został określony w załączniku nr 5 do ustawy (art. 10 ust. 4). W pkt 7 i 8 tego załącznika ujęto przedsięwzięcia określone jako:

- poprawa warunków socjalno-bytowych funkcjonariuszy Służby Więziennej i pracowników cywilnych Służby Więziennej (...)

- wzmocnienie systemu motywacyjnego uposażeń funkcjonariuszy Służby Więziennej przez podwyższenie wskaźnika wielokrotności kwoty bazowej stanowiącej przeciętne uposażenie funkcjonariuszy Służby Więziennej.

Jak wynika z powyższego, ustawa z 17 grudnia 2021 r. sama w sobie nie zawiera przepisów, które mogłyby być podstawą jakichkolwiek roszczeń funkcjonariuszy.

Zgodnie z art. 29 ustawy z 17 grudnia 2021 r. do dnia wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 58 ust. 3 ustawy o SW w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą dodatek za wysługę lat wypłacany jest funkcjonariuszowi Służby Więziennej na zasadach dotychczasowych.

Ww. zasady były poprzednio uregulowane w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 13 stycznia 2011 r. w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 2044). Przewidywało ono m.in. jednolity dodatek służbowy (§ 4 ust. 1: Wysokość dodatku służbowego ustala się kwotowo; kwota dodatku służbowego nie może przekroczyć 50% otrzymywanego uposażenia zasadniczego i dodatku za stopień). W § 5 wymieniono podstawy obniżenia dodatku służbowego (nieprzydatność do służby, nieprzydatność na zajmowanym stanowisku albo niewywiązywanie się z obowiązków służbowych; prawomocne ukaranie karą dyscyplinarną; skazanie prawomocnym wyrokiem sądu).

Z dniem 24 marca 2022 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 15 marca 2022 r. w sprawie dodatków o charakterze stałym do uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy Służby Więziennej (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 153 z późn. zm.), którego przepisy mają zastosowanie do wysokości dodatków za wysługę lat, dodatków służbowych oraz dodatków za stopień funkcjonariuszy od dnia 1 stycznia 2022 r. (§ 11).

Zgodnie z § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia ustalenia wysokości dodatku za wysługę lat dokonuje się na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach osobowych funkcjonariusza, na dzień przyjęcia do służby, chyba że z przepisów odrębnych wynika inny termin zaliczenia okresów służby i pracy wykonywanej przed przyjęciem do służby. W myśl § 2 ust. 2 funkcjonariuszowi, na jego pisemny udokumentowany wniosek, ustala się wysokość dodatku za wysługę lat, uwzględniając okresy dotychczas nieuwzględnione lub nieudokumentowane. Regulacje te nie zmieniły się w stosunku do poprzedniego rozporządzenia.

W myśl § 2 ust. 1a po 15 latach służby dodatek za wysługę lat wzrasta o 1% za każdy następny rok służby, aż do wysokości (...) po 30 latach służby. Z kolei § 4 ust. 1 stanowi, że wysokość dodatku służbowego ustala się kwotowo. Kwota dodatku służbowego nie może przekroczyć 60% otrzymywanego uposażenia zasadniczego i dodatku za stopień, z zastrzeżeniem ust. 2-4. W § 4 ust. 5 uregulowano minimalne kwoty dodatku służbowego, zaś w § 5 ust. 1 uznaniowe kryteria ustalania jego wysokości na stanowiskach kierowniczych i na pozostałych stanowiskach służbowych.

Kluczowe znaczenie dla niniejszej sprawy mają następujące przepisy rozporządzenia z 15 marca 2022 r. Po pierwsze, w § 6 stwierdzono, że dodatek służbowy:

1) składa się z części ustalonej na podstawie § 5; (tj. na podstawie uznaniowych kryteriów);

2) może składać się z części ustalonej zgodnie z zasadami realizacji podwyżki uposażeń funkcjonariuszy od 1 stycznia 2022 r., której wysokość nie może przekroczyć kwoty (...) złotych (która to część jest określana przez powodów jako „dodatek modernizacyjny”).

W § 7 ust. 1 i 2 uregulowano przesłanki obniżenia dodatku służbowego – zarówno o charakterze uznaniowym, związane z przebiegiem służby (przewidziane w § 5), jak i obligatoryjne przesłanki obniżenia wynikające z nieprzydatności do służby i prawomocnego ukarania karą dyscyplinarną lub skazania prawomocnym wyrokiem sądu. W § 8 zastrzeżono, że obniżenie dodatku służbowego z przyczyn, o którym mowa w § 7 ust. 1 i 2, następuje z części dodatku służbowego określonego w § 6 pkt 1, tj. z części ustalonej uznaniowo.

Natomiast § 9 rozporządzenia stanowi, że w przypadku ustalenia wysokości dodatku za wysługę lat w trybie określonym w § 2 ust. 2 (tj. z uwzględnieniem okresów dotychczas nieuwzględnionych lub nieudokumentowanych) dodatek służbowy ulega odpowiedniemu obniżeniu z części określonej w § 6 pkt 2, tj. z części określanej potocznie jako „dodatek modernizacyjny” (...) zł, a nie ustalanej uznaniowo.

III.  Odmowa zastosowania przepisu rozporządzenia

Zgodnie z art. 92 ust. 1 Konstytucji rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu. Z kolei w myśl art. 178 ust. 1 sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom. Ponadto przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej (art. 8 ust. 2). Z przepisów tych wynika, że sądy samodzielnie mogą odmawiać zastosowania przepisu rozporządzenia, w stosunku do którego stwierdzają niezgodność z normą ustawową lub konstytucyjną (a tym samym brak możliwości ich wykładni zgodnej z normami wyższego rzędu). Sprzeczność z normą ustawową oznacza zarówno przekroczenie lub naruszenie upoważnienia ustawowego do wydania rozporządzenia, jak i naruszenie innych przepisów ustawowych (wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego: z 11 kwietnia 2017 r. I OSK (...), z 29 września 2023 r. I OSK (...); postanowienie Sądu Najwyższego z 9 lutego 2017 r. IV CSK 152/16; wyrok Sądu Najwyższego z 25 sierpnia 2011 r. II CNP 11/11).

Tak właśnie należy ocenić przywołany wyżej § 9 rozporządzenia z 15 marca 2022 r. Jego sens sprowadza się do tego, że jeśli funkcjonariusz złoży wniosek o uwzględnienie na potrzeby dodatku za wysługę lat okresów dotychczas nieuwzględnionych (lub jeśli takie okresy zostaną uwzględnione z urzędu, jak miało to miejsce w tej sprawie), jednocześnie powoduje to obniżenie dodatku służbowego. Co więcej, taki skutek powoduje nie tylko uwzględnienie okresów, których ustawa o SW dotychczas nie zaliczała do stażu pracy (tzn. okresów „cywilnych” – studiów i zatrudnienia), ale wszelkich okresów dotychczas nieuwzględnionych lub nieudokumentowanych.

W konsekwencji prawodawca w rozporządzeniu wprowadził swoistą „karę” za skorzystanie z nowych uprawień wprowadzonych w ustawie o SW z dniem 1 stycznia 2022 r. Nie dotyczy ona oczywiście tych funkcjonariuszy, którzy żadnym „cywilnym” stażem nie dysponują.

Upoważnienie do uregulowania w rozporządzeniu kwestii dodatków nie obejmuje tak daleko idącej swobody organu władzy wykonawczej. Poważne wątpliwości budzi już sama „nowa” konstrukcja dodatku służbowego zawarta w rozporządzeniu. Art. 58 ust. 1 pkt 3 ustawy o SW przewiduje tylko jeden, obligatoryjny dodatek służbowy. Tymczasem § 6 rozporządzenia rozdziela go na dwie części – jedną obligatoryjną, o wysokości ustalanej uznaniowo, a drugą fakultatywną, o wysokości, która „nie może przekroczyć kwoty (...) złotych” („dodatek modernizacyjny”). Co do każdej z tych części przewidziano odrębne kryteria jej obniżenia (§ 7-9). Oznacza to, że Minister niezgodnie z ustawą wprowadził dwa rodzaje dodatku służbowego, które w istocie łączy tylko nazwa. Ponadto kryteria przyznania i ustalania wysokości „dodatku modernizacyjnego”, który expressis verbis ma charakter fakultatywny, w ogóle nie zostały uregulowane (poza obniżeniem i maksymalną wysokością).

Niewątpliwie ostatecznym celem takiego zabiegu było wprowadzenie rozwiązania zawartego w § 9 rozporządzenia. W praktyce pozbawia ono funkcjonariuszy przyznanego im ustawą uprawnienia do zaliczenia do stażu pracy na potrzeby dodatku stażowego okresów „cywilnych” – powiększenie dodatku stażowego powoduje bowiem automatyczne obniżenie dodatku służbowego. W rozporządzeniu dokonano w istocie manipulacji konstrukcją dodatków, jak można się domyślać, w celu osiągniecia oszczędności budżetowych, który to pomysł powstał na etapie prac legislacyjnych nad samym rozporządzeniem, a nie nad omówionymi zmianami w ustawie o SW, bowiem nie znalazł w nich żadnego wyrazu. Taki cel ustawodawcy nie wynika ani z delegacji ustawowej ani z żadnych innych przepisów ustawowych. Upoważnienie zawarte w art. 58 ust. 3 ustawy o SW obejmuje określenie wysokości dodatków, a w przypadku dodatku służbowego, także warunków jego obniżania, uwzględniając zakres obowiązków służbowych i ich specyfikę. Sposób obniżenia dodatku, o którym mowa w § 9 rozporządzenia, ma się nijak do zakresu obowiązków służbowych i ich specyfiki. Nieprzypadkowo poprzednie rozporządzenie, mimo identycznego brzmienia art. 58 ust. 3, nie przewidywało w ogóle podobnego mechanizmu, ograniczając kryteria obniżenia dodatku służbowego do związanych wyłącznie z przydatnością do służby, wypełnianiem zadań służbowych i ewentualną karalnością. Tymczasem nowe rozporządzenie z tego rodzaju negatywnymi przesłankami zrównało skorzystanie z ustawowego uprawnienia. Jak już wskazano, rozwiązanie z § 9 stanowi jednocześnie nieuprawnioną modyfikację przepisów ustawy poprzez ograniczenie w praktyce prawa do uwzględnienia okresów „cywilnych” na potrzeby dodatku stażowego.

Warto zauważyć, że jednym z celów nowelizacji ustawy o SW było zrównanie funkcjonariuszy tej formacji z innymi służbami mundurowymi, w których staż „cywilny” funkcjonariuszy m.in. na potrzeby dodatku stażowego był uwzględniany od dawna. Powyższe niewątpliwie realizuje zawartą w art. 32 ust. 1 Konstytucji RP zasadę równości wobec prawa i równego traktowania przez władze publiczne, a także zakaz dyskryminacji z jakiejkolwiek przyczyny (ust. 2).

Tytułem przykładu należy wskazać na art. 104 ust. 6 ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji (w brzmieniu od 19 października 2001 r.), zgodnie z którym minister właściwy do spraw wewnętrznych, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady otrzymywania oraz wysokość dodatków do uposażenia, o których mowa w ust. 1-4, uwzględniając ich rodzaj i charakter, przesłanki przyznawania lub podwyższania na stałe lub na czas określony, warunki obniżania lub cofania oraz stanowiska uprawniające do dodatku funkcyjnego. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 6 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad otrzymywania i wysokości uposażenia zasadniczego policjantów, dodatków do uposażenia oraz ustalania wysługi lat, od której jest uzależniony wzrost uposażenia zasadniczego (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 1236 z późn. zm.) w ślad za ustawą przewiduje zaliczanie do stażu pracy na potrzeby dodatku stażowego „cywilnych” okresów zatrudnienia (§ 4). Jednocześnie nie przewidziano w nim obniżania któregokolwiek z dodatków w związku ze skorzystaniem przez funkcjonariusza z takiej możliwości.

Wspomniana wyżej zasada równości wymaga, aby porównywalne sytuacje nie były traktowane w odmienny sposób, a sytuacje odmienne nie były traktowane w sposób jednakowy, chyba że takie traktowanie jest obiektywnie uzasadnione. Po pierwsze, rozwiązanie z § 9 rozporządzenia utrzymuje sytuację, w której funkcjonariusze różnych służb są traktowani odmiennie bez widocznego uzasadnienia (którą to sytuację ustawodawca chciał wyeliminować). Po drugie, ustawodawca niewątpliwie świadomie zdecydował się poprawić sytuację majątkową funkcjonariuszy dysponujących stażem „cywilnym” (siłą rzeczy w porównaniu do tych, którzy nim nie dysponują), więc argument o zrównaniu sytuacji wszystkich funkcjonariuszy w celu uniknięcia niezadowolenia niektórych z nich jest całkowicie chybiony.

Nie ma też znaczenia, że reforma, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2022 r., jest dla funkcjonariuszy korzystna jako całość. Wprawdzie w tej sprawie nie ma podstaw do stosowania przepisów prawa UE ani kodeksu pracy (o czym niżej), jednak warto odwołać się do bogatego orzecznictwa (...) dotyczącego zasady równości w kontekście wynagrodzenia. Wynika z niego, że równość wynagrodzeń musi być zapewniona na poziomie każdego z ich elementów, a nie dotyczyć jedynie łącznej jego wysokości (wyrok TS z 17.05.1990 r. C-262/88, D. H. B. v. G. R. (...); wyrok TS z 26.06.2001 r. C-381/99, Susanna B. v. Bank der Ö. A.; wyrok TS z 27.05.2004 r. C-285/02, E. E.-L. v. (...); wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 25 lutego 2022 r. III APa 4/21). Rozwiązanie z § 9 rozporządzenia w zakresie dodatku stażowego wprowadza gorsze traktowanie funkcjonariuszy ze stażem „cywilnym” w porównaniu do tych, którzy takim stażem się nie legitymują.

Mając na uwadze powyższe, podstawę roszczeń powodów stanowią przywołanej wyżej przepisy ustawy o SW i rozporządzenia, jednak z pominięciem § 9.

IV.  Inne podstawy żądania

Wobec uwzględnienia powództw na omawianej wyżej podstawie tylko dla porządku zostaną pokrótce omówione inne podstawy prawne podawane przez powodów.

W tej sprawie powodowie powoływali się na przyczynę nierównego traktowania w postaci stażu pracy. Przede wszystkim jednak nie ma podstaw, aby do powodów stosować przepisy kodeksu pracy, w tym art. 11 ² i 11 ³ lub art. 18 lub 18 ^3a i n. k.p. Jak już wskazano, funkcjonariusz nie jest pracownikiem, a jednostka organizacyjna, w której pełni służbę, ani Skarb Państwa – jego pracodawcą. Przepisy takie jak art. 220 ustawy o SW, przekazujące sprawy funkcjonariuszy służb mundurowych na drogę postępowania przed sądem pracy, mają wyłącznie charakter norm procesowych i nie mogą być uznane za normę pozwalającą na sięganie do przepisów prawa pracy (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2014 r. II PZP 2/13). Przeciwne stanowisko oznaczałoby, że ustawodawca właściwie nie ma prawa stosować innych form zatrudnienia niż stosunek pracy, a jeśli nawet to robi – w zasadzie nie mogą one istotnie różnić się od zatrudnienia pracowniczego. Żaden przepis, w tym rangi konstytucyjnej, nie uzasadnia takiego poglądu. Powyższe potwierdza także analiza ustawy o SW, która wyraźnie odsyła do przepisów Kodeksu pracy tam, gdzie ustawodawca uznał to za niezbędne (art. 112a, 117, 130a ust. 7 pkt 2, 152, 157 ust. 4, 196 ust. 3, 60a ust. 2 i 11, 60k, 103 ust. 4, 108a ust. 2, 151a ust. 2, 165a ust. 2). Odesłanie to nie obejmuje przepisów o równym traktowaniu. Ponadto przepis art. 18 § 2 k.p. w ogóle nie ma zastosowania w stosunkach służbowych unormowanych wyczerpująco bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa (wyrok Sądu Najwyższego z 5 czerwca 2014 r. I PK 306/13).

Stosowania do funkcjonariuszy służb mundurowych przepisów kodeksu pracy nie uzasadnia też jakakolwiek luka wywołana np. brakiem implementacji dyrektyw unijnych lub niedostosowania prawa krajowego do innych przepisów prawa unijnego.

W traktatach unijnych nie występuje ogólna norma obligująca państwa członkowskie do zapewnienia równego traktowania w zatrudnieniu (niezależnie od jego formy), bez względu na jakiekolwiek zabronione kryterium. Normy takiej nie zawiera art. 3 (...), gdyż ogranicza się do wskazania celów Unii, szczegółowo wymienionych w innych postanowieniach traktatów, z kolei art. 10 (...) zawiera zamknięty katalog zabronionych podstaw dyskryminacji (nie należy do nich staż pracy), ponadto ustanawia obowiązki nie po stronie państw członkowskich, lecz Unii (wyrok TS z 17 listopada 2022 r. C-304/21, VT przeciwko M. D.'interno i M. D.'Interno - D. Della P. S. - D. Centrale P. L. R. U.). Art. 157 (...) z kolei odnosi się tylko do równości wynagrodzeń dla pracowników płci męskiej i żeńskiej za taką samą pracę lub pracę takiej samej wartości.

Owszem, zasada równego traktowania stanowi zasadę ogólną prawa Unii, wyrażoną w art. 20 Karty Praw Podstawowych, której szczególnym wyrazem jest zasada niedyskryminacji ujęta w art. 21 ust. 1 Karty oraz zasada równości kobiet i mężczyzn wynikająca z art. 23 (wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 29 października 2020 r. C-243/19). Należy jednak pamiętać, że Karta nakłada obowiązki zarówno na Unię jak i na państwa członkowskie, jednak w tym drugim przypadku postanowienia Karty mają zastosowanie wyłącznie w zakresie, w jakim państwa członkowskie stosują prawo Unii (art. 51 ust 1 Karty). Tym samym przepisy Karty nie mogą stanowić samodzielnego źródła obowiązków po stronie tych państw.

Dlatego też, przykładowo, nie można przez analogię rozszerzać zakresu stosowania dyrektywy 2000/78/WE ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy na dyskryminację z innych przyczyn, niż te wymienione w sposób wyczerpujący w jej art. 1, który to stanowi, że celem dyrektywy jest wyznaczenie ogólnych ram dla walki z dyskryminacją ze względu na religię lub przekonania, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną w odniesieniu do zatrudnienia i pracy, w celu realizacji w państwach członkowskich zasady równego traktowania. Jednostka korzysta z ochrony w trybie art. 21 KPP jedynie w sytuacjach przewidzianych przez prawo unijne (wyrok (...) z 18 grudnia 2014 r. w sprawie C-354/13 Fag og A. ( (...)) przeciwko K. L.).

Żaden przepis prawa UE nie wprowadza zakazu dyskryminacji ze względu na staż pracy, a tym bardziej „cywilny” staż pracy, w tym powołana dyrektywa 2000/78/WE będąca aktem o najszerszym zakresie przedmiotowym i podmiotowym spośród dyrektyw „antydyskryminacyjnych”. Tym samym roszczenie powodów nie ma oparcia w prawie unijnym. Wobec tego tylko dla porządku trzeba zauważyć, że w przypadku form zatrudnienia innych niż stosunek pracy przepisy poszczególnych dyrektyw „antydyskryminacyjnych” zostały wdrożone do polskiego porządku prawnego przez ustawę z 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1175). Ww. dyrektywy obejmują także służby mundurowe, co wynika wyraźnie z ich treści. Jednak i w tym przypadku nie ma podstaw do sięgania do przepisów kodeksu pracy.

Sąd nie ma podstaw, aby zastępując fachowego pełnomocnika powodów, doszukiwać się w stanie faktycznym innych podstaw nierównego traktowania niż te wyraźnie wskazane, a tym bardziej aby prowadzić na tę okoliczność postępowanie dowodowe z urzędu. Stanowiłoby to z resztą wyjście ponad podstawę faktyczną powództwa z naruszeniem art. 321 § 1 k.p.c. Wobec tego potencjalna dyskryminacja pośrednia powodów ze względu na wiek pozostaje jedynie hipotezą.

Także przepisy rangi konstytucyjnej nie uzasadniają sięgania do kodeksu pracy, bowiem także w tym wypadku nie sposób stwierdzić jakiejkolwiek luki. Do realizacji zasad przewidzianych w Konstytucji wystarczy prokonstytucyjna wykładnia przepisów niższego rzędu i pominięcie jednego z przepisów rozporządzenia.

Skoro powodowie domagają się zasądzenia wynagrodzenia, a nie odszkodowania, całkowicie chybione jest też powoływanie się na art. 24 k.c. lub 471 k.c.

V.  Wysokość roszczenia

Roszczenie każdego z powodów obejmuje kwoty, o które obniżono im dodatek służbowy na skutek zwiększenia dodatku stażowego przez uwzględnienie okresów „cywilnych”. Jak wynika z przytoczonych przepisów, obniżenie mogło wynieść maksymalnie (...) zł. Wszystkie pozwy dotyczą okresów styczeń – grudzień 2022 r. Wysokość ww. kwot była bezsporna.

W przypadku S. F. jest to łączna kwota (...),00 zł, tj. po (...) zł miesięcznie. W przypadku P. Ż. – 2448,00 zł ((...) zł miesięcznie), A. D. – (...) zł ((...) zł miesięcznie), A. K. – (...),00 zł ((...) zł miesięcznie).

Roszczenia powodów zostały wyliczone prawidłowo, za wyjątkiem P. Ż., który mimo podania prawidłowych kwot składowych domagał się łącznie (...) zł. Jego powództwo ponad łączną kwotę 2448,00 zł podlegało oddaleniu. Tylko dla porządku należy zaznaczyć, że sprecyzowanie przyczyn domagania się określonej kwoty oraz sposobu jej wyliczenia jest kwestią zasadności powództwa, a nie wymogów formalnych pozwu. Jeśli ogólna kwota dochodzona pozwem jest większa niż suma kwot cząstkowych, które miałyby się na nią składać, skutkuje to oddaleniem powództwa w tej części z uwagi na jego nieudowodnienie, nie może natomiast prowadzić do zwrotu pozwu w trybie art. 130 § 2 k.p.c. ani do zawieszenia postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c. (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 1985 r. II CZ 8/85; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca 2005 r. II CK 778/04; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 27 listopada 2019 r. I AGa 14/19; postanowienie Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 26 lipca 2013 r. I ACz 1169/13).

VI.  Odsetki

Uprawnienie strony powodowej do żądania odsetek ustawowych za opóźnienie znajduje oparcie w art. 481 § 1 i 2 k.c. Funkcjonariusz służby mundurowej może żądać odsetek za czas opóźnienia w wypłacie uposażenia, mimo że jego stosunek służbowy ma charakter publicznoprawny (administracyjnoprawny). Ustawodawca nie ograniczył stosowania przepisów o odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania do zobowiązań wynikających z umów. Przyjmuje się powszechnie, że odpowiedzialność ta obejmuje zobowiązania wynikające z czynności jedno- i dwustronnych, aktów administracyjnych, z czynów niedozwolonych, z bezpodstawnego wzbogacenia, z negotiorum gestio oraz z innych zdarzeń, z którymi ustawa łączy powstanie zobowiązania. Niewykonanie czy też nienależyte wykonanie istniejącego zobowiązania, niezależnie od jego źródła, pociąga więc za sobą skutki wskazane w kodeksie cywilnym. W odniesieniu do zobowiązań pieniężnych może to być - obok sankcji ogólnych - obowiązek płacenia odsetek. Podstawą tego stanowiska jest m.in. przewidziana w art. 64 ust. 2 Konstytucji RP równa dla wszystkich ochrona własności i innych praw majątkowych (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 10 lipca 2000 r. SK 12/99; uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów z 26 stycznia 2006 r. III PZP 1/05; wyrok Sądu Najwyższego z 4 czerwca 2013 r. II PK 294/12).

Jednocześnie to pozwany Skarb Państwa ponosi szeroko rozumianą odpowiedzialność (nie tylko odszkodowawczą) za bezprawie legislacyjne polegające na wydaniu omówionych wyżej przepisów rozporządzenia. Ponadto odsetki, o których mowa w art. 481 § 1 k.c., stanowią sankcję za opóźnienie, tj. za obiektywne przekroczenie terminu spełnienia świadczenia, a nie za zwłokę, tj. opóźnienie zawinione (zob. też art. 476 k.c.). Wpływ danej jednostki organizacyjnej Skarbu Państwa na faktyczną możliwość wypłaty uposażenia we właściwej wysokości jest tym samym bez znaczenia z punktu widzenia prawa do żądania odsetek.

Termin wymagalności roszczenia o uposażenie funkcjonariusza Służby Więziennej co do zasady wynika z art. 62 ust. 2 ustawy o SW, zgodnie z którym uposażenie zasadnicze i dodatki do uposażenia o charakterze stałym są płatne miesięcznie z góry, w pierwszym dniu roboczym każdego miesiąca. Pierwszym dniem opóźnienia jest tym samym drugi dzień miesiąca, za który uposażenie przysługuje.

Kwestia ta kształtuje się jednak odmiennie w przypadku uposażenia za miesiące styczeń, luty i marzec 2022 roku. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 marca 2022 r. wprowadzające omawiany system dodatków weszło w życie 24 marca 2022 r. Zgodnie z jego § 11 przepisy tego rozporządzenia mają zastosowanie do wysokości dodatków za wysługę lat, dodatków służbowych oraz dodatków za stopień funkcjonariuszy od dnia 1 stycznia 2022 r. (…). Prawodawca nadał więc rozporządzeniu moc wsteczną, z korzyścią dla funkcjonariuszy. Nie może to jednak oznaczać, że Skarb Państwa pozostawał w opóźnieniu zanim jeszcze pojawiła się podstawa prawna do ustalenia wysokości omawianych dodatków. Pierwszym możliwym terminem wypłaty ewentualnego wyrównania dodatków za styczeń, luty i marzec 2022 roku był tym samym termin wypłaty tych świadczeń za kwiecień 2022 roku. Oznacza to, że pozwany w przypadku dodatków za te miesiące pozostawał w opóźnieniu od 2 kwietnia 2022 r.

Powyższe wynika także z faktu, że rozporządzenie zostało wydane z zachowaniem przewidzianego przez ustawodawcę terminu. Upoważnienie ustawowe do wydania omawianego rozporządzenia w postaci znowelizowanego art. 58 ust. 3 ustawy o SW weszło w życie 1 stycznia 2022 r. (art. 32 pkt 1 ustawy z 17 grudnia 2021 r. o ustanowieniu "Programu modernizacji Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Ochrony Państwa w latach 2022-2025", o ustanowieniu "Programu modernizacji Służby Więziennej w latach 2022-2025" oraz o zmianie ustawy o Policji i niektórych innych ustaw). Jednocześnie art. 30 ust. 2 ww. ustawy zmieniającej przewidywał, że dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 58 ust. 3 ustawy o SW zachowują moc do dnia wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 58 ust. 3 ustawy o SW w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, jednak nie dłużej niż przez okres 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, co oznacza ‎1‎ ‎lipca‎ ‎2022 r.

Powodowie żądali odsetek od 10. dnia każdego miesiąca. W przypadku stycznia, lutego i marca 2022 r. żądanie to było przedwczesne i w tej części każde z powództw podlega oddaleniu – odsetki należą się od 2 kwietnia 2022 r. Z kolei jeśli chodzi o dodatki za kwiecień – grudzień 2022 r., wskazana w pozwach data przypadała po dacie wymagalności i stosownie do art. 321 § 1 k.p.c. należało zasądzić odsetki zgodnie z żądaniem.

VII.  Koszty

Orzeczenie o kosztach procesu w przypadku S. F., A. D. i A. K. znajduje oparcie w art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c. Każde z nich poniosło koszty postępowania w łącznej wysokości po (...) zł z tytułu kosztów zastępstwa procesowego (§ 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 3 rozporządzenia MS z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie).

Połączenie kilku odrębnych spraw w celu ich łącznego rozpoznania lub rozstrzygnięcia na podstawie art. 219 k.p.c. nie sprawia, że tracą one swoją tożsamość, stąd w każdej z nich należy oddzielnie rozstrzygać o kosztach procesu (postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 15 czerwca 2012 r. I UZ 49/12, z dnia 6 czerwca 2012 r. I UZ 37/12; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 28 lutego 2013 r. I ACa 1227/12).

Jeśli chodzi o P. Ż., wygrał on w stosunku (...) i powinien ponieść koszty postępowania (tj. zastępstwa procesowego obu stron) w wysokości (...) zł, zaś pozwany w wysokości (...) zł. Rozliczenie różnicy między tymi kwotami a wysokością kosztów faktycznie poniesionych prowadzi do wniosku, że pozwanemu przysługuje z tego tytułu zwrot w wysokości (...) zł. Sąd na podstawie art. 102 k.p.c. nie obciążył go jednak kosztami procesu, mając na uwadze, że błędna wysokość żądania była wynikiem pomyłki, a nie bezpodstawnego przekonania o wysokości przysługującego mu roszczenia, ponadto wygrał on sprawę co do zasady, a to ta kwestia, a nie wysokość roszczenia, była zasadniczym przedmiotem sporu.

O nieuiszczonych kosztach sądowych Sąd orzekł na podstawie art. 113 ust. 1 i n. ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz w oparciu o powołane wyżej przepisy dotyczące zwrotu kosztów procesu. Obejmują one opłaty od pozwów. Opłaty tej nie ma obowiązku ponosić Skarb Państwa, a zwolnienie przewidziane w art. 94 u.o.k.s.c. dotyczy również sytuacji, o której mowa w art. 113 ust. 1, tj. gdy przegrywa on sprawę jako pozwany (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 2008 r. II PZP 8/07; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 2007 r. I UZ 6/07; K. Gonera [w:] Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Komentarz, wyd. IV, Warszawa 2011, art. 94). Opłata została tym samym przejęta na rachunek Skarbu Państwa wobec braku podstaw do jej ściągnięcia od którejkolwiek ze stron (art. 113 ust. 1 u.o.k.s.c. a contrario).

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.